top of page

 



TEMAT: MOBBING I PRZEŚLADOWANIE W SZKOLE I ŚWIETLICY SZKOLNEJ


Mobbing (z ang. mob-tłum, zbiorowisko) - wykluczenie z grupy i terror psychiczny lub fizyczny ze strony grupy osób wobec tej samej osoby (lub dwóch, trzech osób) stosowany stale, przez dłuższy czas.
Dawid Bułakowski przedstawia następujące najczęstsze stereotypy związane z przemocą:
• Prawdą jest, że dziewczynki częściej narażone są na przemoc pośrednią, a chłopcy na bezpośrednie ataki. Ale już szykanowanie polegające na wykluczeniu z grupy dotyczy w równej mierze chłopców i dziewczynek.
• Nieprawdą jest, że do przemocy dochodzi głównie poza terenem szkoły. Wyniki badań w norweskich i szwedzkich szkołach pokazują, że w samej szkole ataki maja miejsce 3 razy częściej niż poza jej terenem (np. w drodze do szkoły).
• Nieprawdą jest, że mobbing jest zjawiskiem typowym dla dużych miast. Liczba odnotowanych aktów przemocy jest zbliżona w dużych miastach oraz mniejszych miejscowościach.
• Nie jest prawdą, że zjawisko mobbingu nasila się proporcjonalnie do wielkości szkoły i liczebności klasy. Badania pokazują, że nie ma żadnego istotnego związku między liczebności klasy i wielkością szkoły, a występowaniem mobbingu.
• Nieprawdą jest, że wzajemne szykany uczniów są efektem rywalizacji i poczucia przegranej.
• Nie jest prawdą, że przyczyną wyboru ofiary jest jej inność, np. otyłość, noszenie okularów, rude włosy, strój. Choć taką przyczynę podają często sami uczniowie nie znalazło to potwierdzenia w badaniach. Uczniowie szykanowani różnią się od pozostałych jedynie tym, że są fizycznie słabsi. Przyczyną tego stereotypu jest prawdopodobnie to, że wszyscy się między sobą czymś różnią i te różnice łatwo zauważyć i uzasadnić nimi wybór obiektu szykan.
• Nieprawdą jest, że mobbing to problem biednych środowisk. Pochodzenie społeczne nie ma wpływu na zachowania agresywne dziecka. Takie czynniki socjalno-ekonomiczne jak: wykształcenie rodziców, dochody, standard mieszkania nie mają znaczenia.
Jak radzić sobie z mobbingiem w szkole?
Zdaniem psychologa, aby skutecznie walczyć ze zjawiskiem mobbingu i przemocy w szkole, nauczyciele powinni:
• Mieć gruntowna wiedzę na temat mechanizmów uruchamiających zachowania agresywne na terenie szkoły i innych placówek, w których dzieci i młodzież przebywają przez dłuższy czas;
• Podjąć decyzję o włączeniu zespołu zachowań agresywnych do obszaru, na który maja wpływ i za który mogą wziąć odpowiedzialność;
• Mieć jasny obraz wartości i zasad, w imię, których będą działać;
• Mieć świadomość własnych zachowań i ich wpływu na inne osoby;
• Umieć rozpoznawać wszelkie formy zachowań agresywnych spośród innych zachowań w klasie i grupie;
• Umieć dostrzegać i wzmacniać zachowania przyjazne, kooperatywne oraz być ich ilustracją;
• Dysponować szerokim repertuarem zachowań potrzebnych do pracy ze sprawcami i ofiarami przemocy;
• Mieć oparcie w innych nauczycielach i kierownikach swoich szkół lub innych placówek oświatowych;
• Mieć możliwość współpracy z rodzicami uczniów o szczególnie destrukcyjnych zachowaniach i w razie potrzeby móc kontaktować się z placówkami, które pomagają rodzinom mającym problem z przemocom lub zaniedbującym swoje dzieci.
Jak rozpoznać ofiary przemocy w szkole?

Oznaki podstawowe

Dziecko jest:
• Przezywane, upokarzane, wyśmiewane, zastraszane, zakrzykiwane, koledzy drażnią się z nim, grożą mu;
• Wyśmiewanie w nieprzyjazny i szyderczy sposób;
• Zaczepianie, popychanie, szturchanie;
• Wciąganie w kłótnie, bójki, w których jest stroną słabszą;
• Pozbawianie książek, pieniędzy i innych rzeczy, niszczenie jego własności;
• Nie potrafi w wiarygodny sposób wyjaśnić skąd ma siniaki, strupy, zadrapania oraz podarte ubrania.

Oznaki drugorzędne (mogą sugerować istnienie problemu, mniej oczywiste.)
Dziecko jest:
• Podczas przerw stosunkowo często samotne i poza grupą; nie w klasie żadnego dobrego przyjaciela;
• Jako ostatnie wybierane do składu drużyny w grach zespołowych;
• W czasie przerw zawsze w pobliżu nauczyciela lub innych dorosłych;
• Podczas odpowiedzi nerwowe i niepewne siebie; ma problemy z głośnymi wypowiedziami na lekcjach;
• Płaczliwe, wygląda na sfrustrowane, nieszczęśliwe, smutne;
• Ma coraz gorsze oceny.

Typy zachowań ofiar mobbingu:
• Zachowania uległe
• Zachowania społecznie nieefektywne
• Zachowania służalcze
• Inne zachowania- dzieci wyróżniają się spośród pozostałych własną innością, np.

sposobem czesania;
• Zachowania polegające na wkupywaniu się w czyjeś łaski;
• Zachowania skarżypyty
• Zachowania skupiające uwagę pozostałych na własnej osobie.

Jak rozpoznać sprawców szykan?
Zdaniem Dawida Bułakowskiego najbardziej charakterystyczną cechą sprawców prześladowań jest agresja przejawiana wobec kolegów, ale często także wobec dorosłych- rodziców, nauczycieli.

Szkolni prześladowcy:
- łatwo się złoszczą;
- szydzą z innych;
- obrażają innych słownie;
- biją, szturchają, popychają, znęcają się;
- zabierają innym rzeczy;
- wykorzystują innych do „czarnej roboty”…

„ZŁOTE RADY” DLA WYCHOWAWCÓW:
 Zadawaj pytania!
 Wierz w to, co mówi ofiara mobbingu!
 Szukaj wsparcia!
 Staraj się działać w sposób jasny i jednoznaczny!
 Informuj o tym, jak radzić sobie z przemocą!

Literatura:
„Świetlica w szkole” 3/2011, str. 9, 10

PROBLEMY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNE W ŚWIETLICY SZKOLNEJ-
REFERAT

Różnorodność technik plastycznych w pracy świetlicy  szkolnej,
jako nieodzowny element wszechstronnego
​  rozwoju dziecka.



        Świetlica szkolna jest miejscem, gdzie realizowane są różne formy pracy z dziećmi, takie jak: zajęcia dydaktyczne, plastyczne, techniczne, umuzykalniające, teatralne, czytelnicze, rekreacyjno–sportowe, itd.
       Podstawowym i nieodzownym elementem wychowania estetycznego są zajęcia plastyczne. Posiadają one wielkie wartości wychowawcze i w dużym stopniu wpływają na ogólny rozwój osobowości dziecka. Doskonalą percepcję, koordynację wzrokowo – ruchową, rozwijają zainteresowania, wyobraźnię, a także wdrażają do racjonalnego spędzania czasu wolnego. Aktywność plastyczna dziecka posiada również funkcje terapeutyczne, daje możliwość niwelowania deficytów rozwojowych będących przyczyną niepowodzeń szkolnych. ,, Przez zajęcia plastyczne wyrabia się wrażliwość estetyczną zmysłów, kształtuje się gusty, wychowuje się przyszłego odbiorcę – człowieka odczuwającego potrzebę obcowania ze sztuką. Ale równocześnie dzięki zajęciom plastycznym rozwija się w ogóle wrażliwość i spostrzegawczość, a zwłaszcza wyobraźnię, bogacą się więc procesy poznawcze dziecka, co wpływa na jego rozwój umysłowy, budzą się nowe zainteresowania, wychowanek doznaje całej gamy uczuć i głębokich przeżyć, a oprócz tego wytwarzają się pożądane cechy charakteru, jak umiejętność współżycia i współpracy z innymi, wytrwałość w pracy, wiara we własne siły, zmienia się stosunek do nauki”(Janina Lewicka , Stanisław Czajkowski ,,Zajęcia plastyczne z dziećmi klas początkowych” s. 9).  Marian Rosiński w swej książce ,,Organizacja pracy opiekuńczo – wychowawczej w świetlicach”(Szczecin 1997) przedstawił cele zajęć plastycznych następująco:
,,Cele poznawcze:
- wyposażają uczniów w wiadomości z zakresu plastyki,
- uczą poznawania i stosowania technik plastycznych i umiejętnego
  posługiwania się zdobytymi wiadomościami,
Cele kształcące:
- rozwijają umiejętności poznawcze: obserwację, uwagę, pamięć, myślenie,
   wyobraźnię,
- kształcą zmysły, głównie wzrok i sprawność manualną,
- rozwijają zdolności twórcze,
- rozwijają zainteresowania sztuką.
Cele wychowawcze:
- rozwijają poczucie smaku estetycznego,
- rozwijają cechy charakteru, systematyczność w pracy, dyscyplinę,
- wyrabiają współpracę w grupie – stosunek do pracy i poszanowanie własności społecznej.” (M. Rosiński ,,Organizacja pracy opiekuńczo – wychowawczej w świetlicach”, s 136).
Tematyka zajęć ściśle związana jest ze środowiskiem dziecka. Może nią być: życie rodzinne, zabawy na podwórku, wycieczki, otaczająca przyroda. Tematem zajęć mogą być również: przeczytana literatura, film, teatr, tradycje świąteczne, uroczystości. Za pomocą kształtów i kolorów dzieci potrafią przetworzyć swoje myśli i uczucia w małe arcydzieła. Potrafią też wypowiedzieć się na temat dostrzeganego i przeżywanego wizualnego świata.
Organizacja zajęć.
Na zajęciach ważne jest, aby stworzyć odpowiedni klimat, aby wzbudzić w dziecku autentyczną radość tworzenia. Rozpoczynając zajęcia należy dokładnie wytłumaczyć tematykę. W tym celu można  odwołać się do wyobraźni, spostrzeżeń  i przeżyć dzieci. Kolejnym etapem jest podanie techniki, jaka będzie stosowana na zajęciach. W toku zajęć nauczyciel czuwa nad przestrzeganiem zasad pracy. Wskazane jest również włączenie odpowiedniej muzyki, która stworzy odpowiedni klimat. Na zakończenie zajęć, należy omówić każdą prace, zwracając uwagę na całość kompozycji, kolorystykę, estetykę wykonania pracy. Należy podkreślić jak najwięcej cech dodatnich, nawet wtedy, gdy nie mają one większej wartości artystycznej. Prace, które powstały w czasie zajęć powinny zostać wyeksponowane na wystawce, celem zaprezentowania ich rówieśnikom, nauczycielom czy rodzicom. Dużym udogodnieniem dla dzieci przygotowujących prace na wszelkiego rodzaju konkursy plastyczne jest to, iż  mają do dyspozycji dużo więcej czasu niż jednostka lekcyjna.
Zajęcia plastyczne powinny być atrakcyjne dla ucznia, dlatego tak ważne jest stosowanie różnorodnych technik plastycznych.
RYSOWANIE
Rozwija umiejętności poznawcze, obserwację, uwagę, pamięć, myślenie i wyobraźnię. Można rysować: ołówkiem, kredkami ołówkowymi, świecowymi, pastelami, węglem, świecą, nitką, piórkiem i patykiem. Dziecko uczy się wyróżniać i odtwarzać elementy o rozmaitym kształcie, wielkości i położeniu. Rysowanie w szczególny sposób rozwija spostrzeganie i myślenie dzieci, ponieważ samo narzędzie, którym się posługuje skłania do analizowania ruchem.
MALOWANIE
Wyzwala ruchy płynne, powolne, szersze i swobodniejsze. Daje efekt natychmiastowy, nie wymaga napięcia mięśni, wysiłku, tak jak to ma miejsce podczas rysowania. Technika malowania ma ważne znaczenie dla nauki pisania, ze względu na rodzaj ruchów i pracy mięśni różnych partii ręki i ramienia. Przyczynia się do zwalniania napięcia, które bardzo utrudnia pisanie w początkowym okresie nauki. Do malowania używa się farb: akwarelowych, pastelowych, olejnych, tuszu.
WYDZIERANIE
Stwarza warunki do motorycznego ćwiczenia rąk, a przede wszystkim mięśni palców. Ma to znaczenie dla prawidłowego posługiwania się długopisem. Trening w wydzieraniu powoduje dużą wrażliwość czuciową opuszków palców.
Do wykonania wydzieranki nadają się różne rodzaje kolorowego papieru, gazeta.
WYCINANIE
Stwarza warunki płaskiego i przestrzennego formowania materiału. Wycinanie wymaga koordynacji ruchów rąk i współpracy palców. Podczas wycinania oprócz przedramienia, dłoni i palców, czynne są stawy nadgarstka. Ta technika wyrabia koordynację ruchów rąk ze wzrokiem. Rozróżniamy: wycinanie z papieru, z gałganków, ,,richelieu”, witraż, wycinanie serwetek.
STEMPLOWANIE
Oparte jest na zasadach techniki drukarskiej. Przy odbijaniu stempla dziecko ma możliwość wypośrodkowania najbardziej celowych ruchów, znalezienie odpowiedniego nacisku dłoni i napięcie mięśni przedramienia. Otrzymanie czystej odbitki wymaga wiele prób i doświadczenia.
Stemplowanie polega na odbijaniu wzorów zrobionych np. z ziemniaków, korków, kulek ugniecionych z kolorowej bibułki, plasteliny.
LEPIENIE
Ma duże znaczenie dla sprawności manualnej, siły działania mięśni całej dłoni, a także palców. Ugniatanie i ściskanie angażuje wszystkie stawy i mięśnie śródręcza oraz staw nadgarstka. Lepienie umożliwia tworzenie wytworów przestrzennych. Można lepić z plasteliny, gliny, masy papierowej i masy solnej.
Różnorodność technik plastycznych została szeroko przedstawiona w książce Joanny Lewickiej,,100 technik plastycznych”(Warszawa 1967).
PREZENTOWANIE PRAC
W czasie zajęć plastycznych prowadzonych przeze mnie w świetlicy, dzięki zastosowaniu różnorodnych technik plastycznych powstało wiele wspaniałych prac, które prezentowałam na gazetce świetlicowej czy w holu głównym szkoły. Dzięki temu odbiorcami tych małych arcydzieł są uczniowie, nauczyciele, rodzice oraz goście odwiedzający szkołę. Nawiązałam też współpracę z biblioteką dziecięcą, na terenie której organizuję wystawy prac, które są podziwiane przez mieszkańców osiedla.
Inną formą prezentacji jest udział w konkursach plastycznych: na terenie miasta, województwa, a nawet w konkursach ogólnopolskich i międzynarodowych. Osiągane przez dzieci sukcesy motywują ich do rozwijania swoich talentów plastycznych, do pogłębiania wiedzy o innych technikach plastycznych. Osiągnięcia uczniów oraz ich prace prezentuję na stronie internetowej szkoły. Jest to doskonała forma promowania świetlicy w środowisku.

„Czy magiczne słowa tracą swą moc?”

„Słowa mają skrzydła, ale nie latają tam, gdzie byśmy chcieli”
Gregore Eliot


Po przeczytaniu tych słów stwierdziłam,że tak jest w procesie wychowania, w którym uczestniczymy poprzez pracę dydaktyczną, opiekuńczą i wychowawczą szkoły,  wspomagając rodziców w tym trudnym procesie kształtowania młodego człowieka. Wiele razy zastanawiałam się nad metodami wprowadzania czy utrwalania wśród uczniów używania zwrotów grzecznościowych.  Pracuję w świetlicy wraz z trzema koleżankami. Stosujemy pogadanki, omawiamy zasady kulturalnego zachowania w różnych miejscach

i okolicznościach, mamy wyeksponowane zasady dobrego zachowania w świetlicy,

do których stale się odwołujemy, korzystamy w pracy z bajek terapeutycznych

w interesujących nas zagadnieniach, prowadzimy zabawy integracyjne, pomagamy rozstrzygać spory   między uczniami i wykorzystujemy szereg innych metod, aby pomóc młodemu człowiekowi swobodnie poruszać się w świecie norm i zasad, a jednak stale widzimy, że nasze działania nie przynoszą oczekiwanych rezultatów.
„Dzień dobry, do widzenia- magiczne słowa, które w sposób naturalny do niedawna rozpoczynały lub kończyły spotkanie osób ze sobą. Nie wyobrażam sobie wejścia

do jakiegokolwiek pomieszczenia, np. biura, sklepu, gabinetu lekarskiego, domu mojej koleżanki bez słowa powitania. A jak jest w świetlicy?”1
Nasza świetlica znajduje się na parterze, w łatwo dostępnym dla wszystkich miejscu, uczęszcza do niej prawie setka dzieci i młodzieży. Niestety obserwujemy, że coraz mniej uczniów ma wdrożone zasady kulturalnego zachowania. Wpadają często z impetem

do świetlicy, rzucają plecaki w przeróżnych miejscach sali i ruszają do zabawy, nie zwracając uwagi na pracujące wychowawczynie. Często to my pierwsze się witamy lub przypominamy „co się mówi po wejściu?”. Uczniowie często reagują tak, jakby kompletnie nie rozumieli

o czym mówimy. Podobnie jest na korytarzach i poza szkołą.  „Niejednokrotnie sama czuję się nieswojo, widząc zakłopotanie, zawstydzenie, rozbiegane oczy podopiecznych,

nie wiedzących, jak postąpić w sytuacji niespodziewanego spotkania.”2
Niestety wiąże się to bardzo z postawą rodziców lub opiekunów, którzy przychodząc

po dziecko, otwierają drzwi świetlicy, rozglądają się za swoją pociechą, wywołują ją

i wychodzą bez słowa ignorując zupełnie obecność pracowników świetlicy.
Proszę, przepraszam, dziękuję, to kolejne magiczne słowa, które coraz rzadziej słyszymy

w relacjach dzieci i młodzieży. Zdecydowanie łatwiej przychodzi im skarżenie, wyzywanie siebie nawzajem, przeklinanie, przezywanie niż umiejętność przyznania się do winy, przeproszenia, wyciągnięcia ręki do zgody. Aby to zrozumieć należy przyjrzeć się swoim formom zachowania. Każdy dorosły jest obserwowany przez dzieci i młodzież. Oni naśladują nas, swoich rodziców i opiekunów, nauczycieli i wychowawców. Jeżeli widzą,

że my stosujemy formy i zwroty grzecznościowe i one będą ich używać, bo młodzi ludzie

są bardzo wrażliwi na fałsz i obłudę. Ponadto warto się przyjrzeć filmom, grom komputerowym, posłuchać muzyki, która szczególnie przemawia do naszych podopiecznych. Jest tam bardzo wiele przemocy, agresji, zachowań „oko za oko”, wezwań do nienawiści. W takim świecie trudno przebić się z dobrymi, miłymi słowami, które koją, przynoszą ulgę

i uśmiech.
Dlatego rolą wychowawcy, zarówno rodzica, jak i nauczyciela, jest nieustanne uczenie dzieci trudnej sztuki używania zwrotów grzecznościowych. Nabycie tych umiejętności ułatwi im komunikację, tworzenie dobrych relacji, budowanie własnego pozytywnego wizerunku. „Wychowawcy powinni jak najczęściej w obecności uczniów prosić, dziękować, przepraszać, udowadniając w ten sposób, że magia tych słów działa i wywołuje pożądane reakcje u osób, do których te słowa się kieruje.”
3
Podsumowując tych kilka refleksji chcę podkreślić, że nie należy się poddawać i zniechęcać, a stale korygować swoje własne zachowanie, by być autentycznym przykładem dla młodego pokolenia. Pomysłowość jest tu dodatkowym atutem, bo zajęcia im są bardziej atrakcyjne, tym większą przyciągają uwagę. Warto pamiętać, że na temat kulturalnego zachowania można przeprowadzić atrakcyjne, kreatywne zajęcia, które zachwycą i dzieci i ich rodziców.





1. Beata Godyla „Dlaczego magiczne słowa tracą swą moc, „Świetlica w szkole” 2/2012, s.5

2. Beata Godyla „Dlaczego magiczne słowa tracą swą moc, „Świetlica w szkole” 2/2012, s.5

3. Beata Godyla „Dlaczego magiczne słowa tracą swą moc, „Świetlica w szkole” 2/2012, s.5

ODWIEDZIŁO NAS:
UŻYTKOWNIKÓW
DO WAKACJI POZOSTAŁO
bottom of page